Erdoğan – Σελίδα 3 – ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ

Η σύντομη ιστορία των «συνταγματικών» αντιπαραθέσεων στην Τουρκία

tourkia-tria-diaforetika-syntagmata-tessera-praxikopimata-kai-61-kyverniseis

Η σημερινή αντιπαράθεση στην Τουρκία σχετικά με το νέο Σύνταγμα, την πιθανότητα αλλαγής του πολιτειακού της συστήματος και η διαλεκτική σχέση αυτής της αλλαγής με την ευρύτερη γεωγραφική περιφέρεια της χώρας, δεν αποτελούν νέες εξελίξεις. Η συγκεκριμένη αντιπαράθεση υπάρχει ιστορικά και κορυφώνεται αναλόγως των κοινωνικο-οικονομικών και πολιτικών ανακατατάξεων στο εσωτερικό της Τουρκίας και στο διεθνές πλαίσιο που την επηρεάζει. Μερικά από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του ιστορικού πλαισίου είναι η σχετικά μακρά συνταγματική εμπειρία της Τουρκίας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, το κοινοβουλευτικό σύστημα, αλλά και το σύντομο χρονικό διάστημα υιοθέτησης του πολυκομματικού συστήματος από το 1945. Όμως είναι γεγονός ότι η οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από τα προβλήματα που αντιμετώπισε και συνεχίζει να αντιμετωπίζει το τουρκικό πολιτικό σύστημα δεν μπορούν να περιορίζονται στο περιεχόμενο του Συντάγματος. Αντίθετα, η αντιπαράθεση για την αλλαγή του Συντάγματος και του πολιτειακού συστήματος συνδέεται με το επίπεδο κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης, πολιτικής εξέλιξης και αποσταθεροποιήσεων. Επίσης οι διεθνείς συγκυρίες και η εκάστοτε στρατηγική των τουρκικών ελίτ, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πιο πάνω αναζήτηση.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η σύντομη ιστορία των «συνταγματικών» αντιπαραθέσεων στην Τουρκία»

Η συνάντηση των συντηρητικών

akp-ve-mhp

Πως ο Έρντογαν επιδιώκει την ιδεολογική προσέγγιση του Ισλάμ με τον εθνικισμό

«Σε μια περίοδο που η Τουρκία δίνει αγώνα επιβίωσης, θα ήταν πολύ επικίνδυνο για το μέλλον μας ο Πρόεδρος να συνεχίσει να λειτουργεί αντίθετα με το νόμο. Ενώπιον μας έχουμε δύο εναλλακτικούς δρόμους. Ο πρώτος που για μας είναι ο πιο σωστός, είναι ο Πρόεδρος να περιοριστεί στα συνταγματικά του όρια. Εάν δε γίνει αυτό, τότε ο δεύτερος δρόμος είναι να θεσμοθετηθεί η παρούσα ντε φάκτο κατάσταση». Με αυτά τα λόγια στις 11 Οκτωβρίου 2016, ο ηγέτης του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, επανέφερε στην επικαιρότητα της Τουρκίας το ζήτημα της υιοθέτησης του προεδρικού συστήματος. Πρόσθεσε μάλιστα την αναγκαιότητα, το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) να καταθέσει άμεσα στην Εθνοσυνέλευση προσχέδιο νέου συντάγματος και άφησε να νοηθεί ότι η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος του θα ψηφίσει «κατά συνείδηση». Έστω και έμμεσα λοιπόν, με τις συγκεκριμένες δηλώσεις, ο Μπαχτσελί άνοιξε το δρόμο ενίσχυσης των διεργασιών για την «τυπική» μετάβαση της χώρας σε ένα συγκεντρωτικό προεδρικό σύστημα. Οι δυναμικές που γεννήθηκαν από τις αναφορές του Μπαχτσελί συγκλίνουν σε διεργασίες που στο επόμενο χρονικό διάστημα θα αφορούν στην προσπάθεια συνταγματικής διευθέτησης αυτού που ουσιαστικά υπάρχει. Δηλαδή στην κατοχύρωση της άσκησης της εκτελεστικής εξουσίας από τον Πρόεδρο του κράτους, ο οποίος αυτή τη στιγμή είναι ο κεντρικός πυρήνας του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η συνάντηση των συντηρητικών»

Ο «νέος στρατός» του Έρντογαν

karargah_erdogan_necdet_ozel_873

Πως τα κυβερνητικά διατάγματα αλλάζουν το «θεματοφύλακα του κεμαλισμού»

«Σύμφωνα με το Σύνταγμα εγώ είμαι ο αρχιστράτηγος, αλλά το Γενικό Επιτελείο Ενόπλων Δυνάμεων είναι υπό τον Πρωθυπουργό. Το ίδιο και η Εθνική Οργάνωση Πληροφοριών (ΜΙΤ). Εγώ έχω μόνο εβδομαδιαίες συναντήσεις μαζί τους». Οι αναφορές αυτές ανήκουν στον Πρόεδρο της Τουρκίας, Έρντογαν. Έγιναν στις 5 Μαΐου 2016 σε συνάντηση που είχε στο προεδρικό μέγαρο με μια ομάδα βουλευτών του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Περισσότερο από ένα μήνα πριν από την απόπειρα πραξικοπήματος, ο Έρντογαν προσπαθούσε με αυτά τα λόγια να εξηγήσει τη σημασία για κορύφωση των διεργασιών υιοθέτησης του προεδρικού συστήματος. Κατά τον ίδιο, ήταν μεγάλη η ανάγκη μεταφοράς της ηγεσίας του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών στον πολιτικό έλεγχο του Προέδρου του κράτους εάν επρόκειτο η χώρα να κάνει ακόμα ένα βήμα αλλαγής του πολιτειακού συστήματος.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Ο «νέος στρατός» του Έρντογαν»

Πως και γιατί αποτυγχάνει ένα πραξικόπημα;

Η χούντα και οι συνέπειες της 15^ης Ιουλίου στις ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας

Η απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία το βράδυ της 15^ης Ιουλίου 2016, έχει εμβαθύνει περαιτέρω τα κοινωνικά ρήγματα και άφησε πίσω της τραύματα που σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να ξεπεραστούν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Οι αρνητικές συνέπειες είναι τέτοιες που εξαναγκάζουν πλέον σε μια συνολική αναθεώρηση της αντίληψης για τις επικρατούσες κοινωνικές και πολιτικές ισορροπίες μιας χώρας, η οποία στο άμεσο μέλλον φαίνεται να παράγει περισσότερα ερωτηματικά παρά απαντήσεις. Γιατί όντως η απόπειρα πραξικοπήματος ήταν σοβαρή, μεγάλη σε διάσταση και βίαιη. Ήταν με όλες της τις πτυχές ένα εξαιρετικής σημασίας πολιτικό γεγονός. Η πληρέστερη αποκωδικοποίηση της φύσης και των συνεπειών μιας τόσο μεγάλης κλίμακας γεγονότων, απαιτεί προηγουμένως μια βαθιά κατανόηση των εμπλεκομένων πλευρών, των μεταξύ τους σχέσεων, των συμφερόντων και των στόχων τους.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Πως και γιατί αποτυγχάνει ένα πραξικόπημα;»

Οι διπλωματικές «στροφές» του Έρντογαν

erdogan-sakin

Πως και γιατί η Άγκυρα δοκιμάζει αλλαγές στην εξωτερική πολιτική;

Η Τουρκία εισέρχεται και πάλι στα μονοπάτια των «ασυνήθιστων εποχών». Πέραν από τη νέα τρομοκρατική επίθεση του «Ισλαμικού Κράτους» στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης, η Άγκυρα δοκιμάζει κυριολεκτικά στροφή 180 μοιρών στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής. Οι βηματισμοί της τουρκικής διπλωματίας το τελευταίο χρονικό διάστημα φαίνεται ότι θέλουν να αμφισβητήσουν τα βασικά γνωρίσματα της πολιτικής που ακολούθησε τα τελευταία πέντε χρόνια. Στο παρόν στάδιο και ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσματος, οι αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της χώρας είναι τέτοιες που δημιουργούν δυναμικές συνέχισης και δοκιμών ομαλοποίησης και σε άλλα ανοιχτά μέτωπα. Μετά τη συμφωνία με το Ισραήλ και την απολογία προς τη Μόσχα, ήδη αυξάνονται οι πληροφορίες για προσπάθειες συνεννόησης με την Αίγυπτο, αλλά και αλλαγές προσεγγίσεων σε ότι αφορά στη Συρία. Είναι γεγονός ότι αυτού του τύπου οι αλλαγές προκύπτουν ως αποτέλεσμα των αδυσώπητων πραγματικοτήτων που δημιουργήθηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια τόσο εντός της Τουρκίας, όσο και στην άμεση της περιφέρεια. Οι αρνητικές συνέπειες των δομικών προβλημάτων με τα οποία είναι αντιμέτωπη η Άγκυρα, έχουν ένα είδος «νομοτελειακού» χαρακτήρα. Εκείνο όμως που σε κάποιο βαθμό ξενίζει δεν είναι η προσπάθεια της Τουρκίας να διορθώσει την κατάσταση, αλλά η ταχύτητα με την οποία προχωρεί στην υλοποίηση των νέων της πολιτικών. Ποιοι είναι λοιπόν οι βαθύτεροι λόγοι και οι εξελίξεις σε δομικό επίπεδο που εξανάγκασαν τον Έρντογαν στην αναθεώρηση της εξωτερικής πολιτικής το τελευταίο χρονικό διάστημα; Πως μπορεί να εξηγηθεί η ταχύτητα με την οποία εκφράζονται δημοσίως τα βήματα της Άγκυρας; Ασφαλώς η περιεκτική ανάλυση της πορείας της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας απαιτεί ολοκληρωμένες και συνεχόμενες μελέτες. Εντούτοις πρέπει να θεωρείται κεκτημένο ότι για την πληρέστερη κατανόηση των πρόσφατων γεγονότων χρειάζεται ένα πολύ σύντομο ταξίδι στο πολύ κοντινό παρελθόν της περιοχής.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Οι διπλωματικές «στροφές» του Έρντογαν»

Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν σημαίνει… κράτος

IMG_0219 (1)

«Παραλειπόμενα» από το έκτακτο συνέδριο του ΑΚΡ

Το άρθρο 101 του Συντάγματος της Τουρκίας αναφέρει ότι ο Πρόεδρος της χώρας από τη στιγμή της εκλογής του παύει να έχει οργανική σχέση με πολιτικό κόμμα. Όμως στην Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν το υφιστάμενο Σύνταγμα φαίνεται να παίρνει τη μορφή ενός τυπικού κειμένου που απλά αναμένει την αλλαγή του. Για παράδειγμα, στο έκτακτο συνέδριο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) που έγινε στις 22 Μαΐου 2016, ο Έρντογαν ήταν καθολικά παρόν. Η παρουσία του έστω και αν δεν εκφραζόταν «φυσικά», ήταν πιο έντονη παρά ποτέ. Όσοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τις εργασίες του συγκεκριμένου συνεδρίου του ΑΚΡ, σύντομα αντιλήφθηκαν ότι δεν επρόκειτο για ένα συνηθισμένο κομματικό συνέδριο. Ούτε καν ένα συνέδριο κόμματος που κυβερνά τη χώρα για 14 συνεχόμενα χρόνια. Ήταν μάλλον ένα φόρουμ κόμματος-κράτους, του οποίου η θεματική και το πνεύμα περιστρέφονταν γύρω από το ζήτημα της αφοσίωσης στο φυσικό ηγέτη. Όντως η χαρακτηριστικότερη στιγμή του συνεδρίου που καταγράφεται πλέον ως φαινόμενο στην πολιτική ιστορία της Τουρκίας, ήταν η στιγμή εκείνη που δεκάδες χιλιάδες κομματικοί αντιπρόσωποι άκουσαν στεκάμενοι την ανάγνωση του μηνύματος του Προέδρου της Τουρκίας. Φυσικά απών, αλλά πολιτικά παρόν ήταν λες και ο Έρντογαν στεκόταν στο βήμα με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο και απευθυνόταν προς τα πλήθη.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν σημαίνει… κράτος»

Η ανατομία μιας πολιτικής «καρατόμησης»

davutoglu_erdogan1

Πως μπορεί να απομακρυνθεί από την εξουσία ο Πρωθυπουργός ενός «μεταβατικού καθεστώτος»

Είναι ίσως η πρώτη φορά στην ιστορία του σύγχρονου τουρκικού κράτους που βιώνεται μια τέτοια πολιτική κρίση, χωρίς μεγάλο μέρος της κοινωνίας να γίνεται μέρος της αντιπαράθεσης και των συζητήσεων. Η διάχυση της επιρροής του Ταγίπ Έρντογαν σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής ζωής και ο σχεδόν ολοκληρωτικός έλεγχος των ΜΜΕ, έφτασαν σε τέτοια επίπεδα που μεγάλα μέρη της κοινωνίας δεν «πρόλαβαν» καν να κατανοήσουν την ταχύτητα των εξελίξεων με επίκεντρο τον εξαναγκασμό του Αχμέτ Νταβούτογλου σε απομάκρυνση. Είναι επίσης η πρώτη φορά στην ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας που ο Πρωθυπουργός της χώρας απομακρύνεται από την εξουσία έξι μήνες μετά από γενικές εκλογές, στις οποίες το κόμμα του κέρδισε ποσοστό 49.5% και 317 έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Αριθμοί που οδήγησαν στο σχηματισμό ακόμα μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Όλες αυτές οι «ιδιαιτερότητες» των πρόσφατων καταιγιστικών εξελίξεων στην Τουρκία, συνοδεύονται από την εμφανέστατη δυσκολία του δημόσιου λόγου να κατονομάσει επακριβώς το τι συνέβηκε. Γιατί έχοντας υπόψη τα «τυπικά» ζητήματα που προκύπτουν συνήθως σε παρόμοιες πολιτικές κρίσεις αλλού, όντως η τουρκική περίπτωση διαφέρει. Ο Πρωθυπουργός της χώρας και πρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος δεν έχει παραιτηθεί. Ούτε έχασε την εξουσία του από ένα εκλογικό αποτέλεσμα. Ούτε και έχει ανατραπεί από ένα «κλασσικού τύπου» πραξικόπημα. Το τέλος της θητείας Νταβούτογλου είναι αποτέλεσμα του κλεισίματος μιας παρένθεσης από το ίδιο πρόσωπο που άνοιξε την εν λόγω παρένθεση για συγκεκριμένους λόγους πριν είκοσι περίπου μήνες. Ο Έρντογαν λοιπόν εξανάγκασε τον Νταβούτογλου να προκηρύξει έκτατο συνέδριο και να ανακοινώσει ότι δεν θα θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία του κόμματος. Κάτι που σημαίνει αυτόματα – λόγω συνταγματικών προνοιών – τη διάλυση της κυβέρνησης και το σχηματισμό νέας. Πρόκειται μάλιστα για τις πρόνοιες ενός Συντάγματος, το οποίο από τον Αύγουστο του 2014 όταν ο Έρντογαν εκλέγηκε Πρόεδρος, βρίσκεται σε κατάσταση «αναστολής» και «εκκρεμότητας» εξαιτίας της διακυβέρνησης της χώρας από ένα ντε φάκτο ημιπροεδρικό σύστημα.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Η ανατομία μιας πολιτικής «καρατόμησης»»

Ο «κρατισμός» του Προέδρου

Part-PAR-Par8015115-1-1-0

Πως ο Έρντογαν σπρώχνει την Τουρκία σε ένα ντε φάκτο προεδρικό σύστημα

Είναι από τις ειδήσεις που συνήθως «χάνονται», αλλά που η σημασία τους τελικά αποκαλύπτει περισσότερα από όσα η ελάχιστη τους προβολή: Στις 22 Φεβρουαρίου 2016, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου ακύρωσε μια συγκεκριμένη εγκύκλιο, την οποία ο ίδιος είχε εκδώσει ακριβώς μετά τις επαναληπτικές γενικές εκλογές της 1^ης Νοεμβρίου 2015. Η συγκεκριμένη εγκύκλιος θα ίσχυε από τις 3 Μαρτίου 2016 και προνοούσε μεταξύ άλλων ότι η αρμοδιότητα του Πρωθυπουργού θα επεκτεινόταν σε όλους τους διορισμούς της δημόσιας υπηρεσίας εκτός από τις μυστικές υπηρεσίες και το στρατό. Επιπλέον ο Πρωθυπουργός θα μπορούσε να σταματήσει ή να επιμηκύνει το χρόνο αναπληρώσεων για ανώτερες θέσεις στο δημόσιο, ενώ ταυτόχρονα θα είχε τον καθοριστικό λόγο ακόμα και για το διορισμό τμηματαρχών σε Υπουργεία. Με την ακύρωση της συγκεκριμένης εγκυκλίου, ο Νταβούτογλου ουσιαστικά «παραιτήθηκε» από τη δυνατότητα που θα είχε να επανασχεδιάσει προσωπικά τα κρίσιμα δώματα της γραφειοκρατίας της Τουρκίας. Ακόμα και οι συμβολισμοί έχουν τη δική τους σημασία: Η εγκύκλιος ακυρώθηκε λίγες ώρες πριν από την έναρξη της συνεδρίας του Υπουργικού Συμβουλίου της οποίας προήδρευσε ο Πρόεδρος Έρντογαν.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Ο «κρατισμός» του Προέδρου»

Αποτίμηση των εκλογών στην Τουρκία: Η επαναφορά μιας τραυματισμένης ηγεμονίας

«Κατά την άποψή μου, πρέπει να ξαναγράψουμε την κοινωνιολογία της Τουρκίας» είπε αμέσως μετά τις εκλογές ο Φαρούκ Ατζάρ, ιδιοκτήτης της εταιρείας δημοσκοπήσεων Andy-Ar. Είναι και αυτή μια από τις όντως καλύτερες εταιρείες του τομέα της που όμως δεν κατάφερε να πλησιάσει καν στην εκτίμηση του αποτελέσματος των πρόωρων εκλογών της 1^ης Νοεμβρίου. Δεν ήταν φυσικά το μοναδικό παράδειγμα. Από τις περίπου σαράντα έρευνες γνώμης που δημοσιεύθηκαν την περίοδο μετά τις εκλογές της 7^ης Ιουνίου μέχρι και τα τέλη Οκτωβρίου, μόνο μια δημοσκόπηση έδωσε στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) ποσοστό 47% και αυτοδυναμία στην Εθνοσυνέλευση. Ο ίδιος ο Νταβούτογλου ήταν ακόμα πιο χαρακτηριστικός. «Και εγώ εκπλάγηκα από το 49%» ομολόγησε τη Δευτέρα μετά την εκλογική αναμέτρηση, μιλώντας σε δημοσιογράφους της Μιλλιέτ. Συνεπώς προκύπτει το ερώτημα ποια ήταν η αλλαγή στην Τουρκία που οδήγησε σε ανατροπή των πολιτικών ισορροπιών και μάλιστα σε διάστημα μόνο πέντε μηνών; Τι ήταν εκείνο το ουσιαστικό που επηρέασε το εκλογικό σώμα και συνέβαλε στην πανηγυρική επιστροφή της αυτοδυναμίας στο ΑΚΡ; Στο σημείο αυτό, η μονοδιάστατη ερμηνεία περί της καλλιέργειας του φόβου δε φαίνεται από μόνη της να εξηγεί ικανοποιητικά το μέγεθος των μετακινήσεων.

Συνεχίστε την ανάγνωση του «Αποτίμηση των εκλογών στην Τουρκία: Η επαναφορά μιας τραυματισμένης ηγεμονίας»