Νίκος Μούδουρος, Ο μετασχηματισμός της Τουρκίας. Από την κεμαλική κυριαρχία στον «ισλαμικό» νεοφιλελευθερισμό, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2012
✍ Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Η συγγραφή ενός βιβλίου για την Τουρκία αποτελεί ένα στοίχημα «αυξημένης εγρήγορσης» σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι κατεστημένες, εθνικιστικές και άλλες, «βεβαιότητες» που μέχρι σήμερα καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το περιεχόμενο μιας μελέτης για την συγκεκριμένη χώρα. Η παρούσα μελέτη διεκδικεί τον επαναπροσδιορισμό των όρων συζήτησης για την Τουρκία τόσο στην ελληνική, όσο στην τουρκική και διεθνή βιβλιογραφία. Θεωρώντας πως η Τουρκία σήμερα βρίσκεται σε μια εντελώς νέα φάση της ιστορίας της, το παρόν πόνημα αντιμετωπίζει το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΚΔΑ) του Ρετζέπ Ταγίπ Έρντογαν ως έναν αντικατοπτρισμό μιας νέας κοινωνικό-οικονομικής πραγματικότητας στην Τουρκία, η οποία φαίνεται να μετασχηματίζει το σύνολο της πολιτικής ζωής. Νέες αντιλήψεις ενάντια στις πολιτικές παρεμβάσεις του στρατού, μεγαλύτερη ανοχή στην άνοδο του θρησκευτικού συντηρητισμού, επίδειξη της οικονομικής ισχύος και της κερδοφορίας ανθρώπων που μπορούν να διοικούν τους τεράστιους ομίλους εταιρειών τους με την ίδια ευκολία που κάνουν πέντε φορές την ημέρα, την ισλαμική τους προσευχή, είναι ορισμένα από τα φαινόμενα που αποτελούν αφορμή για νέα σημαντικά επιστημονικά ερωτήματα σχετικά με την πορεία και τους προσανατολισμούς της Τουρκίας. Στη προοπτική αυτή, η παρούσα μελέτη εξετάζει το ΚΔΑ όχι ως το κόμμα της σαρωτικής ανατροπής και ρήξης με την κεμαλική τάξη πραγμάτων, αλλά ως το κόμμα που αποκτά ηγεμονία επειδή «ξαναμοιράζει τα χαρτιά» και επιλέγει, στο πλαίσιο των ανατροπών που διαμορφώνονται από ευρύτερες αντικειμενικές αλλαγές του συσχετισμού δυνάμεων μεταξύ των μερών της αστικής τάξης στην Τουρκία, να συνδιαλλαγεί προνομιακά με τον νέο ηγεμονικό τόπο διαπραγμάτευσης αυτή τη φορά, το Ισλάμ.
Ακολουθεί κείμενο παρουσίασης – βιβλιοκριτικής του Νίκου Χριστοφή, στο Περιοδικό Σύγχρονα Θέματα, Τεύχος 126, 2014, σσ. 85-88.
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΚΔΑ, Adalet ve Kalkınma Partisi) διανύει ήδη την τρίτη του θητεία στην κυβέρνηση και έχει απασχολήσει την τουρκική αλλά και τη διεθνή βιβλιογραφία, όχι μόνο λόγω της ανόδου του αλλά και λόγω αυξανόμενης επιρροής του στην τουρκική κοινωνία. Από τον περασμένο Ιούνιο, αυτό το ενδιαφέρον έχει αυξηθεί σημαντικά: τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί, στην πλατεία Ταξίμ στην Κωνσταντινούπολη και η απροκάλυπτη κρατική βία ενάντια στους διαδηλωτές, τα πρόσφατα κυβερνητικά σκάνδαλα διαφθοράς και η κυβερνητική αντισυνταγματική παρεμβατικότητα στην «ομαλή» διαδικασία περιορισμού αυτής της διαφθοράς, αύξησαν κατακόρυφα το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη γείτονα χώρα. Η χώρα μας συχνά περιορίζεται σε αναλύσεις υπεραπλουστευτικές που ακολουθούν το μοντέλο της σύγκρουσης δύο κυρίαρχων δυνάμεων, του κεμαλισμού και του Ισλάμ. Το αποτέλεσμα είναι να αγνοείται η πολυπλοκότητα και οι δυναμικές που αναπτύσσονται στη γειτονική χώρα. Ιδίως το τελευταίο, πιστεύω πως αποδείχθηκε περίτρανα με τις «αναλύσεις» αναφορικά με την απόπειρα εξήγησης των γεγονότων στο πάρκο Γκεζί, οι οποίες θεωρούσαν για ακόμα μία φορά, αιτία των γεγονότων τη σύγκρουση ανάμεσα στον κεμαλισμό και τον Ισλαμισμό. Οι πλείστες αναλύσεις αγνοούν ότι η σχέση μεταξύ Ισλάμ και κοσμικότητας, όχι μόνο στην Τουρκία αλλά και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, είναι περισσότερο συμβιβαστική, παρά αντιπαραθετική στο μεγαλύτερο μέρος της διαδικασίας εκσυγχρονισμού της, που ξεκίνησε από τα τέλη του δεκάτου ογδόου αρχές δεκάτου ενάτου αιώνα.
Ολόκληρο το κείμενο σε μορφή PdF 👇
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ 