Εφημερίδα Ο Φιλελεύθερος – Σελίδα 2

Μια πετυχημένη αποτυχία: 41 χρόνια στο μεσοδιάστημα

Κάθε Δεκέμβρη, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, πολλοί οργανισμοί και οργανώσεις στην τουρκοκυπριακή κοινότητα εξέδιδαν τα γνωστά ημερολόγια με αφορμή το νέο έτος. Ακόμα και στην εποχή που η ηλεκτρονική ατζέντα βρίσκεται στο κινητό τηλέφωνο, το παραδοσιακό τυπωμένο ημερολόγιο αποτελούσε ένα δημοφιλές δώρο για την πρωτοχρονιά. Το 2017 ένα τέτοιο ημερολόγιο έγινε αφορμή για ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Η συντεχνία των Τουρκοκύπριων δασκάλων αποφάσισε να δωρίσει ένα ημερολόγιο στις σελίδες του οποίου παρουσιάστηκε μια εναλλακτική προς την κυρίαρχη ιστοριογραφία της Κύπρου. Σε συγκεκριμένες ημερομηνίες η συντεχνία πρόσθεσε επετείους που συνήθως βρίσκονται στο περιθώριο της κυρίαρχης αντίληψης – όπως οι πολιτικές δολοφονίες Αριστερών – ενώ σε άλλες ημερομηνίες έδωσε ένα διαφορετικό πλαίσιο ερμηνείας των γεγονότων. Ένα από αυτά ήταν και η ανακήρυξη της «ΤΔΒΚ». Στη σελίδα της 15ης Νοεμβρίου 2017 καταγράφεται το εξής: «Σε συμφωνία με τους στρατηγούς του πραξικοπήματος της 12ης Σεπτεμβρίου στη Τουρκία, ο Ντενκτάς έκανε μια κίνηση που έθεσε σε κίνδυνο την κοινοτική μας ύπαρξη και κατέστρεψε όλες τις διεθνείς μας σχέσεις. Ανακηρύχθηκε η ΤΔΒΚ».

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Το «χέρι του κράτους» και το Κουρδικό πρόβλημα

Όλα φαίνεται ότι ξεκίνησαν την 1η Οκτωβρίου 2024, όταν ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί στη διάρκεια των εργασιών έναρξης του νέου κοινοβουλευτικού έτους, πήγε στα έδρανα του κουρδικού Κόμματος Ισότητας και Δημοκρατίας των Λαών για χειραψία με την ηγεσία του σημαντικότερου μέρους του κουρδικού πολιτικού κινήματος. «Ντεβλέτ» στα ελληνικά σημαίνει κράτος. Συμβολικά λοιπόν το χέρι του «κράτους» της Τουρκίας μετά από πάρα πολλά χρόνια τεντώθηκε, αυτή τη φορά όχι για να κτυπήσει, αλλά υποτίθεται για να χαιρετήσει τους εκλεγμένους εκπροσώπους του μεγαλύτερου κουρδικού κινήματος εντός της χώρας.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Πώς οι μεταλλάξεις Ερντογάν επηρεάζουν το Κυπριακό

Η πιο εύκολη απάντηση που συνήθως δίνεται στο ερώτημα «ποιο είναι το κυρίαρχο στοιχείο που χαρακτηρίζει την πολιτική Ερντογάν» είναι η ιδεολογία του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η εργαλειοποίηση της θρησκείας για πολιτικούς στόχους. Η απάντηση αυτή δεν είναι ολοκληρωμένη, μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις είναι επιφανειακή. Αν υπάρχει κάτι διδακτικό στην βιωμένη εμπειρία της εικοσαετούς διακυβέρνησης του Ερντογάν, είναι ο πραγματισμός του που φτάνει πολλές φορές στα όρια του κυνισμού. Ο κυνικός πραγματισμός λοιπόν είναι το στοιχείο που ολοκληρώνει την απάντηση, δίπλα από την ιδεολογία, για την κατανόηση των μεθόδων και του περιεχομένου πολιτικής του Ερντογάν. Το επίκεντρο του πραγματισμού αυτού δεν είναι τίποτε άλλο από την αναπαραγωγή της εξουσίας.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Πώς αλλάζει ο αλγόριθμος της κατοχής;

Ο αλγόριθμος ορίζεται ως μια συγκεκριμένη σειρά ενεργειών που στοχεύουν στην επίλυση ενός προβλήματος. Όμως, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των ενεργειών αυτών είναι ότι έχουν αρχή και τέλος, είναι αυστηρά καθορισμένες και εκτελούνται σε συγκεκριμένη χρονική διάρκεια. Εάν λοιπόν ο αλγόριθμος στην τεχνολογία και στην επιστήμη των μαθηματικών είναι κάτι συγκεκριμένο, ο «αλγόριθμος» που λειτουργεί για την εξήγηση κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων, είναι μια κατάσταση δυναμική, ρευστή και πολύπλοκη. Όπως ακριβώς δυναμική, ρευστή και πολύπλοκη είναι η κατοχή της Κύπρου από το 1974 και μετά.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Ο γόρδιος δεσμός του Ερντογάν και το τέλος της ιστορίας που δεν έφτασε ποτέ

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 2023, με την οριστικοποίηση των αποτελεσμάτων του δεύτερου γύρου των προεδρικών, ο Ερντογάν μιλούσε στο πλήθος που συγκεντρώθηκε στο προεδρικό. Δίπλα του είχε όλους τους ηγέτες των κομμάτων που στήριξαν την υποψηφιότητα του και συμμετείχαν στην «συμμαχία του λαού». Ο ηγέτης καλούσε το «έθνος του» να μην επαναπαυτεί μετά τη νέα νίκη και να ξεκινήσει την προσπάθεια για «επανακατάκτηση» της Κωνσταντινούπολης στις δημοτικές που ακολουθούσαν. Αυτό ήταν και το σημείο που οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης ένιωσαν ότι έφτασε το τέλος της Ιστορίας. Καταδικασμένοι σε μια ακόμα πενταετία μιας εξουσίας που έμοιαζε αιώνια. Στα μάτια τους, ο Ερντογάν θα συμπλήρωνε 26 συνεχόμενα χρόνια ως επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, περισσότερα από τον ιδρυτή του σύγχρονου κράτους της Τουρκίας, τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Η απελπισία μεγάλωνε, εάν ληφθεί υπόψη το ότι την ίδια στιγμή σε κάποια άλλα κομματικά γραφεία στην Άγκυρα, η συμμαχία της αντιπολίτευσης διαλύθηκε «εις τα εξ ων συνετέθη». Με λίγα λόγια, δεν υπήρχε κάτι στον ορίζοντα που να δημιουργεί έστω μια χαραμάδα ελπίδας για την πολυπόθητη αλλαγή που διεκδικούσαν τα εκατομμύρια των πολιτών που στάθηκαν απέναντι στον Ερντογάν.

Δέκα μήνες μετά, το βράδι της 31ης Μαρτίου 2024, ο Ερντογάν ανέβηκε στο μπαλκόνι των κεντρικών γραφείων του ΑΚΡ στην Άγκυρα για να απευθυνθεί στο (μικρότερο) πλήθος που συγκεντρώθηκε. Αυτή τη φορά συνοδευόταν μόνο από τη σύζυγό του. Ένιωσε την ανάγκη να πει ότι το αποτέλεσμα των δημοτικών εκλογών «δεν είναι το τέλος, αλλά ένα σημείο καμπής». Χωρίς το ύφος του «αιώνιου ηγέτη», αλλά με τον χαρακτηριστικό του πατερναλισμό, φρόντισε να υπογραμμίσει ότι πρέπει να γίνει αυτοκριτική. Οι πίνακες των κομματικών ποσοστών στα ΜΜΕ έδειχναν το ΑΚΡ στην δεύτερη θέση πίσω από τον αιώνιο κεμαλικό εχθρό, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα, για πρώτη φορά μετά από 22 ολόκληρα χρόνια. Οι γνωστοί πορτοκαλί εκλογικοί χάρτες της Τουρκίας έγιναν κόκκινοι, με αποτέλεσμα οι δημοφιλείς «διανοούμενοι» να αποχωρήσουν γρήγορα από τα πάνελ των φιλοκυβερνητικών καναλιών.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

H ανάδειξη Οζέλ και η σοσιαλδημοκρατική στροφή των Κεμαλιστών (;)

Η ανάδειξη του Οζγκιούρ Οζέλ στην ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) ανέδειξε, σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό, τουρκολόγο Νίκο Μούδουρο, κάτι που λίγες φορές υλοποιήθηκε εντός του κόμματος: Η κομματική βάση επηρέασε σε καθοριστικό βαθμό την αλλαγή της ηγετικής τάξης πραγμάτων μετά τις απανωτές αποτυχίες του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έναντι του Ταγίπ Ερντογάν.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Πως ο Ερντογάν νίκησε την «άδεια κατσαρόλα»

«Δεν υπάρχει εξουσία που να μην ανατραπεί από την άδεια κατσαρόλα». Η φράση αυτή ανήκει στον Σουλεϊμαν Ντεμιρέλ. Ο πρώην πρόεδρος και πρωθυπουργός της Τουρκίας – γνωστός και για τις ιστορικές του ατάκες – ήθελε με το παράδειγμα της άδειας κατσαρόλας να υπογραμμίσει τον καθοριστικό ρόλο που παίζει το βιοτικό επίπεδο και οικονομική κατάσταση στην εκλογική συμπεριφορά. Ιστορικά στην Τουρκία, όντως υπήρξαν συγκυρίες κατά τις οποίες η άδεια κατσαρόλα ανέτρεψε εξουσίες. Μεταξύ αυτών και η διακυβέρνηση Ντεμιρέλ. Εάν όμως το συγκεκριμένο παράδειγμα μετατραπεί σε αξίωμα, τότε τι γίνεται με την περίπτωση Ερντογάν; Γιατί η σημερινή «άδεια κατσαρόλα» της κοινωνίας στην Τουρκία δεν ανέτρεψε την μακρόχρονη εξουσία Ερντογάν; Είναι γεγονός ότι στο σημερινό φτωχό νοικοκυριό στην Τουρκία, η κατσαρόλα είναι άδεια και γεμίζει με πολλές δυσκολίες, εξαιτίας του εξωφρενικού επιπέδου πληθωρισμού. Είναι επίσης γεγονός ότι η διακυβέρνηση Ερντογάν χαρακτηρίζεται από τον ανεξέλεγκτο αυταρχισμό. Όμως συνεχίζει να επιβιώνει και μάλιστα να επικρατεί έναντι μιας άνευ προηγουμένου αντιπολιτευτικής κινητοποίησης.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Οι νέοι εθνικισμοί: Μια παγκόσμια αλλά και τουρκική πραγματικότητα

Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου ξεκίνησε στις 17 Μαΐου 2023 την προεκλογική του καμπάνια για τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών με μια από τις γνωστές πλέον τοποθετήσεις του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η μεγαλύτερη διαφορά του συγκεκριμένου βίντεο από τα προηγούμενα, ήταν το ξεκάθαρα ρατσιστικό του περιεχόμενο. Ένα από τα κεντρικά θέματα ήταν οι μετανάστες, των οποίων η παρουσία στην Τουρκία «απειλεί την επιβίωση του έθνους». Σε κάποια στιγμή μάλιστα ο υποψήφιος πρόεδρος της αντιπολίτευσης ισχυρίστηκε ότι είναι ορατός ο κίνδυνος «αυτοί με τα χαλασμένα κεφάλια να γίνουν 30 εκατομμύρια», ενώ επανάφερε το παραδοσιακό εθνικιστικό κλισέ περί των «συνόρων που αποτελούν την τιμή και την αξιοπρέπεια» του έθνους.

Αυτή τη φορά, ο Κιλιτσντάρογλου δεν μιλούσε από την χαρακτηριστική κουζίνα του σπιτιού του. Ούτε προσπάθησε να δώσει ελπίδα στα οικονομικά ασθενέστερα στρώματα του πληθυσμού μέσα από προτάσεις για άμβλυνση της κοινωνικής ανισότητας, όπως αρκετά πετυχημένα έπραξε το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Αντίθετα, στην πρώτη δημόσια εμφάνιση του μετά τον πρώτο γύρο των προεδρικών, επέλεξε να απευθυνθεί στα αισθήματα της ανασφάλειας. Επέλεξε να τοποθετηθεί εντός της γενικής τάσης εσωστρέφειας που χαρακτηρίζει την κοινωνία και όχι να την αμφισβητήσει. Η συγκεκριμένη επιλογή μπορεί να μας πει αρκετά για την προεκλογική σκοπιμότητα της αντιπολίτευσης, αλλά μπορεί να φωτίσει ακόμα περισσότερα για την γενική «διάθεση» της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος στην Τουρκία.

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Η θέση του Κυπριακού στις εκλογές στην Τουρκία

Εδώ και αρκετά χρόνια το Κυπριακό πρόβλημα δεν αποτελεί θέμα που να παράγει αντιπαράθεση σε βαθμό που να επηρεάζει καθοριστικά την αλλαγή εκλογικών τάσεων εντός Τουρκίας. Το δεδομένο αυτό επαναλήφθηκε κατά τη φετινή προεκλογική εκστρατεία, μάλιστα σε σημείο που η απουσία της αντιπαράθεσης για το Κυπριακό σε μερικές περιπτώσεις ήταν «εκκωφαντική». Στο σημείο αυτό ωστόσο εμφανίζεται μια επιφανειακή αντίφαση. Ενώ υπάρχει μια γενική σιωπή και αδιαφορία για το Κυπριακό ως θέμα προεκλογικό αντιπαραθέσεων, την ίδια στιγμή συνεχίζεται η καταγραφή και περιγραφή του ως «εθνική υπόθεση» και από τους δύο μεγάλους συνασπισμούς που διεκδικούν την εξουσία στην χώρα. Το δεδομένο αυτό δεν παραπέμπει σε μια στατική πραγματικότητα. Ούτε και σε μια απόλυτη ταύτιση θέσεων των κομμάτων στην Τουρκία για το Κυπριακό. Φαίνεται ότι είναι αποτέλεσμα – μεταξύ άλλων – και μιας μακρόχρονης απουσίας ουσιαστικών συζητήσεων που φτάνει μέχρι και το σημείο ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης να θεωρεί ότι το Κυπριακό «έχει κλείσει».

Συνεχίστε την ανάγνωση του

Οι πιο σημαντικές εκλογές των 100 χρόνων;

«Οι εκλογές της 14^ης Μαΐου 2023 είναι πιο σημαντικές της ιστορίας του ρεπουμπλικανικού κράτους». Πρόκειται για μια φράση-κλισέ που έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές για να περιγράψει μια εκλογική διαδικασία στην Τουρκία. Επανέρχεται σήμερα για να υπογραμμίσει το στίγμα των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών του 2023. Παρά τον «κλισέ χαρακτήρα» της φράσης, οι εκλογές της 14ης Μαΐου 2023, τουλάχιστον σε ότι αφορά κάποιες από τις πτυχές τους, είναι ιστορικής σημασίας. Ιδιαίτερα σε σχέση με την αντιπαράθεση για το μέλλον της χώρας σε σχέση με το προεδρικό ή κοινοβουλευτικό σύστημα, οι επικείμενες μπορούν να χαρακτηριστούν ως οι σημαντικότερες των 100 χρόνων ιστορίας του τουρκικού ρεπουμπλικανικού κράτους. Είναι επίσης γεγονός ότι η χρονική ταύτιση αυτών των εκλογών με την επέτειο ίδρυσης του σύγχρονου τουρκικού κράτους φορτίζει περισσότερο το συμβολικό τους βάρος.

Συνεχίστε την ανάγνωση του