Το Κυπριακό πρόβλημα μέσα από τα προεκλογικά προγράμματα του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης την περίοδο 2002 – 2023:
Το κείμενο αυτό, παραθέτει τη μετάφραση των θέσεων του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος, έτσι όπως εμφανίστηκαν σε κάποια από τα επίσημα ντοκουμέντα κατά την περίοδο 2002-2014. Συνεπώς το παρόν κείμενο δεν προχωρεί σε ανάλυση και ερμηνεία, κάτι που προϋποθέτει μεταξύ άλλων σοβαρή μελέτη των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών μετατοπίσεων στην Τουρκία, αλλά και διεθνώς κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Αντίθετα το κείμενο παραθέτει την ελληνική μετάφραση των θέσεων από τα επίσημα ντοκουμέντα, ως μια μορφή βοήθειας για μια ευρύτερη και πιο ολοκληρωμένη μελέτη.
Συγκεκριμένα για τις εκλογές του 2002 το πρόγραμμα του ΑΚΡ στο Κυπριακό ανέφερε ότι «Το κόμμα μας πιστεύει ότι οπωσδήποτε θα πρέπει να βρεθεί μια λύση στο Κυπριακό πρόβλημα. Είναι αναμφίβολο ότι στη λύση που θα βρεθεί δεν μπορεί να παραβλεφθεί η ύπαρξη και η ταυτότητα του τουρκικού λαού του νησιού, ούτε και το δικαίωμά του να καθορίζει το δικό του μέλλον. Η ίδρυση μιας κρατικής διοίκησης που θα δημιουργηθεί από τις δύο κυρίαρχες κοινότητες, όπως και στο Βέλγιο, είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών. Χωρίς τη λύση αυτού του προβλήματος, η ένταξη της ελληνοκυπριακής πλευράς στην Ε.Ε. θα κάνει το πρόβλημα ακόμα πιο σύνθετο»[1].
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του κόμματος για τις εκλογές του 2007 καταγράφεται ότι: «Η αύξηση της διεθνούς επιρροής της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου και η προστασία της σταθερότητας και της ισορροπίας στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο την διασφάλιση της ευημερίας και της ασφάλειας του Τουρκοκυπριακού λαού, αποτελούν τους δύο κύριους στρατηγικούς στόχους της πολιτικής της Τουρκίας στην Κύπρο. Με τη δυναμική πολιτική που ακολουθήσαμε την προηγούμενη περίοδο στο Κυπριακό, από τη μια πλευρά η Τουρκία κέρδισε ένα μεγάλο ψυχολογικό πλεονέκτημα και από την άλλη η διεθνής επιρροή και νομιμοποίηση της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου, αυξήθηκαν. Ως αποτέλεσμα της δραστήριας πολιτικής που ακολουθήσαμε, η Τουρκία, η οποία βρισκόταν κάτω από διεθνή πίεση μέχρι και το 2002, κατάφερε να σωθεί από την πίεση αυτή χωρίς να κάνει την παραμικρή υποχώρηση από τα εθνικά μας συμφέροντα και κατάφερε να κερδίσει στο διεθνές πεδίο μεγάλη ικανότητα κινήσεων. Φτάνοντας στο σημερινό σημείο, δεν έχει αποχωρήσει ούτε ένας στρατιώτης, δεν έχει παραχωρηθεί ούτε ένα τετραγωνικό μέτρο εδάφους… Η Τουρκία βλέπει το Κυπριακό ως ένα θέμα του ΟΗΕ και έτσι θα συνεχίσει να το αντιμετωπίζει. Στην επόμενη περίοδο, η στρατηγική μας που βασίζεται στην προστασία των συμφερόντων μας στην Ανατολική Μεσόγειο και στην προστασία των δικαιωμάτων της ΤΔΒΚ, θα συνεχίσει να εφαρμόζεται σε πιο στέρεα βάση»[2].
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΑΚΡ για τις εκλογές του 2011 το Κυπριακό έχει το εξής πλαίσιο: «Οι δύο κύριοι στρατηγικοί στόχοι της πολιτικής της Τουρκίας στην Κύπρο είναι η προστασία των δικαιωμάτων του Τουρκοκυπριακού λαού και η δημιουργία συνθηκών σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Με στόχο τη διασφάλιση της ευημερίας και της ασφάλειας του Τουρκοκυπριακού λαού, θα συνεχίσουμε την προσπάθεια που έχουμε επιδείξει μέχρι σήμερα για την αύξηση της επιρροής και του σεβασμού της ΤΔΒΚ σε κάθε πεδίο διεθνώς. Κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, η αναγνωρισιμότητα και ο σεβασμός που τυγχάνει η ΤΔΒΚ διεθνώς αυξήθηκε σε σημείο που δε συγκρίνεται με τα προηγούμενα χρόνια. Κατά τη νέα περίοδο θα συνεχιστούν οι προσπάθειές μας αυτές με την ίδια αποφασιστικότητα. Η αποφασιστική και βασισμένη σε αρχές εξωτερική πολιτική που ακολουθούμε με στόχο την μετατροπή της Κύπρου σε ένα νησί της ειρήνης και της γαλήνης, θα αποτελέσει και στην επόμενη περίοδο το κύριο πλαίσιο της πολιτικής μας στην Κύπρο»[3]. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Κυπριακό, ως θέμα του προεκλογικού προγράμματος του κόμματος το 2007, αποτελεί ζήτημα «από μόνο του» και δεν εντάσσεται σε κανένα απολύτως γενικότερο κεφάλαιο (π.χ Ε.Ε).
Στο ντοκουμέντο «Το πολιτικό όραμα 2023 του ΑΚΡ», το οποίο εγκρίθηκε από το 4ο τακτικό συνέδριο του κόμματος το Σεπτέμβριο του 2012, το Κυπριακό αποτελεί αυτόνομο υποκεφάλαιο στο οποίο αναφέρονται τα εξής: «Η αντίληψη και η πολιτική του κόμματος και της κυβέρνησής μας στο θέμα της Κύπρου είναι πολύ ξεκάθαρες. Η Τουρκία, η Τουρκική Δημοκρατία Βόρειας Κύπρου και οι Τουρκοκύπριοι έκαναν ότι μπορούσαν για μια ίση και δίκαιη ενότητα στο νησί. Ενέκριναν το σχέδιο ειρήνευσης των Ηνωμένων Εθνών. Όμως η διεθνής κοινότητα και ιδιαίτερα ο ΟΗΕ και η Ε.Ε δεν έπραξαν τα αναγκαία, δεν έκαναν όσα μπορούσαν, άφησαν εντελώς μόνη την ΤΔΒΚ. Αντίθετα, η Ελληνοκυπριακή πλευρά που απέρριψε το σχέδιο των Ηνωμένων Εθνών επιβραβεύτηκε. Δεν τίθεται κανένα θέμα αλλαγής στη θετική μας στάση για μια λύση δίκαιη. Σε περίπτωση συνέχισης των συνομιλιών, οι όροι μας είναι ξεκάθαροι. Η ΤΔΒΚ και οι Τουρκοκύπριοι είναι ανοιχτοί σε συνομιλίες. Όμως θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ΤΔΒΚ και οι Τουρκοκύπριοι δεν είναι μόνοι, ότι και να γίνει. Η Τουρκία θα βρίσκεται πάντοτε στο πλευρό τους. Αυτή τη στιγμή η ΤΔΒΚ ως ανεξάρτητο κράτος βρίσκεται στη διαδικασία δημιουργίας μιας δημοκρατικής δομής. Προχωρά στο να γίνει μάρκα στο τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης. Στην οικονομία της ο κρατισμός αφήνει τη θέση του στον ιδιωτικό τομέα. Τα προηγούμενα δύο χρόνια έγιναν σημαντικές μεταρρυθμίσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Πραγματοποιούνται μεγάλα βήματα στον τουρισμό. Με αυτές τις οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις ενδυναμώνεται και η κοινωνική δομή στη Βόρεια Κύπρο. Ως Τουρκία συμβάλλουμε σε αυτές τις οικονομικές και δομικές αλλαγές … Το αποτέλεσμα που επιδιώκεται με όλες αυτές τις προσπάθειες είναι το εξής: Σε κάθε περίπτωση η Βόρεια Κύπρος θα ενδυναμωθεί, θα μπορεί να αυτοσυντηρείται και οι Τουρκοκύπριοι θα συνεχίσουν να ζουν σε γαλήνη και ηρεμία»[4].
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του Έρντογαν για τις προεδρικές εκλογές του 2014, η μοναδική αναφορά στο Κυπριακό βρίσκεται στο υποκεφάλαιο με τίτλο «Το περιφερειακό μας όραμα» και έχει ως εξής: «Από το 2002 και μετά αναπτύξαμε μια ενεργή πολιτική προσανατολισμένη στο στόχο επίλυσης παγωμένων κρίσεων στη περιφέρεια μας. Αυτή η πολιτική θα συνεχιστεί. Η στήριξη που προσφέραμε στην επίλυση του Κυπριακού, το οποίο αποτελεί εθνικό μας ζήτημα, κατά την περίοδο του Σχεδίου Αναν κάτω από το σύνθημα ‘ένα βήμα μπροστά’, τα πρωτόκολλα που υπογράφηκαν το 2009 στα πλαίσια της διαδικασίας ομαλοποίησης με την Αρμενία, καθώς και οι μηχανισμοί στενής συνεργασίας που αναπτύξαμε με την Ελλάδα, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα της προαναφερόμενης μας αντίληψης»[5].
Το πρόγραμμα της 62ης Κυβέρνησης της Τουρκίας, το οποίο κατατέθηκε την 1η Σεπτεμβρίου 2014 από τον Πρωθυπουργό Νταβούτογλου στην Εθνοσυνέλευση, αναφέρει συγκεκριμένα για το Κυπριακό τα εξής: «Η επίλυση του Κυπριακού προβλήματος και η κατάχτηση της θέσης που αξίζει στον Τουρκοκυπριακό λαό ανάμεσα στη διεθνή κοινότητα, είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων της Κυβέρνησής μας. Θα συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα τα βήματα που κάναμε μέχρι σήμερα για την ενδυνάμωση της οικονομικής δομής της ΤΔΒΚ και την αύξηση της ευημερίας. Ως κράτος εγγυητής θα συνεχίσουμε τη δημιουργική μας συμβολή και θα υποστηρίξουμε τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών για την επίτευξη μιας δίκαιης και μόνιμης λύσης που θα έχει ως βάση τη θεμελιώδη ιδρυτική βούληση των δύο λαών του νησιού, την πολιτική τους ισότητα και το να είναι κοινοί ιδιοκτήτες του νησιού»[6].
Οι θέσεις του ΑΚΡ για το Κυπριακό στο πρόγραμμα ενόψει των γενικών εκλογών του Ιουνίου 2015 έχουν ως εξής: «Μια από τις βασικές μας προτεραιότητες είναι να πάρει ο Τουρκοκυπριακός λαός τη θέση που δικαιούται στη διεθνή κοινότητα. Θα συνεχίσουμε με αποφασιστικότητα τα βήματα που κάναμε μέχρι σήμερα για την ενίσχυση της οικονομικής δομής της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου και την αύξηση της ευημερίας. Θα συνεχίσουμε τη δημιουργική μας συμβολή ως εγγυήτρια χώρα για μια δίκαιη και μόνιμη λύση η οποία να βασίζεται στην πραγματική ιδρυτική βούληση των δύο λαών, την πολιτική τους ισότητα και το ότι είναι συνιδιοκτήτες στο νησί. Θα στηρίξουμε τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών προς αυτή την κατεύθυνση». (Παρατίθεται στο: AK Parti, Yeni Türkiye Yolunda Daima Adalet Daima Kalkınma, 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi, σ. 324).
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του 2018, το ΑΚΡ υπογραμμίζει ότι «βασική προτεραιότητα ήταν η διασφάλιση της θέσης που δικαιούται ο Τουρκοκυπριακός Λαός στη διεθνή κοινότητα…» (σ. 289). Θα συνεχίσουμε τα αποφασιστικά μας βήματα για να την ενίσχυση της οικονομικής δομής και της ευημερίας της ΤΔΒΚ. Θα συνεχίσουμε ως εγγυήτρια δύναμη να συμβάλλουμε δημιουργικά σε μια δίκαιη και μόνιμη λύση μέσα από τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες θα βασίζονται στην ιδιαότητα συνιδιοκτησίας και στην πολιτική βούληση των δύο λαών στο νησί» (σ. 296). (Πηγή: AK Parti, Güçlü Meclis, Güçlü Hükümet, Güçlü Türkiye, Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Genel Seçimler Seçim Beyannamesi, 2018).
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΑΚΡ για τις εκλογές του 2023, το Κυπριακό αναφέρεται σε διαφορετικά υποκεφάλαια της εξωτερικής πολιτικής. Για παράδειγμα στην σελίδα 397 γίνεται αναφορά στην συμφωνία καθορισμού της υφαλοκρηπίδας με την «ΤΔΒΚ», ως προσπάθεια κατοχύρωσης των νόμιμων συμφερόντων της Τουρκίας και των Τουρκοκυπρίων στην Ανατολική Μεσόγειο. Στην σελίδα 398 αναφέρεται το κεκτημένο δικαίωμα των Τουρκοκυπρίων στην κυριαρχική ισότητα. Παράλληλα αναφέρεται ότι μετά την σύνοδο στο Κραν Μοντάνα που «έληξε χωρίς αποτέλεσμα λόγω της αδιάλλακτης στάσης της ελληνοκυπριακής πλευράς, δηλώσαμε ότι η λύση μοντέλου ομοσπονδίας δεν θα τύχει ξανά διαπραγμάτευσης και υποστηρίξαμε την λύση δύο κρατών βασισμένων στην κυριαρχική ισότητα, μια λύση που θα διασφαλίσει την ασφάλεια και τα νόμιμα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων».
Τέλος, σε σχέση με την επίλυση του Κυπριακού, στην σελίδα 423 αναφέρεται ότι «θα συνεχιστούν οι προσπάθειες για άμεση αναγνώριση της ΤΔΒΚ».
Πηγές:
[1] AKP, Her Şey Türkiye İçin, 2002 Seçim Beyannamesi, σ. 92.
[2] AKP, «Nice AK Yıllara. Güven ve İstikrar İçinde Durmak Yok Yola Devam”, Haziran 2007, σσ. 215-217.
[3] AKP, “Türkiye Hazır. Hedef 2023. 12 Haziran 2011 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi”, 16 Απριλίου 2011, σ. 148.
[4] “AK Parti 2023 Siyasi Vizyonu. Siyaset, Toplum, Dünya”, 30 Eylül 2012, σσ. 68-69.
[5] “Yeni Türkiye Yolunda. Demokratik-Müreffeh-Öncü Ülke”, Cumhurbaşkanlığı Seçimi Vizyon Belgesi, σ. 79.
[6] “62. Hükümet Programı. Başbakan Ahmet Davutoğlu”, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlığı, 1 Σεπτεμβρίου 2014, σσ. 170-171.
Νίκος Μούδουρος, Twitter
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ 