Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ
Η τ/κ αριστερή αντιπολίτευση αντιλαµβάνεται ολοένα και περισσότερο πως µια οµοσπονδιακή λύση στην Κύπρο µπορεί να διασφαλίσει µια δηµοκρατική ισορροπία µε την Τουρκία, αλλά και να οδηγήσει στην αυτονόµηση των Τουρκοκυπρίων από την κηδεµονία της Άγκυρας, δήλωσε στη «Χαραυγή» ο επίκουρος καθηγητής στο Τµήµα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Κύπρου, Νίκος Μούδουρος. Σε ό,τι αφορά το ενδεχόµενο επανεκκίνησης των διαπραγµατεύσεων στο Κυπριακό, σηµειώνει ότι δεν αποκλείεται να παρατηρηθεί µια αλλαγή στις θέσεις, κυρίως της Άγκυρας, αλλά και της τ/κ πλευράς.
Σε λίγες µέρες αναµένεται να έρθει στην Κύπρο η προσωπική απεσταλµένη του ΓΓ του ΟΗΕ. Στην τ/κ κοινότητα οι απόψεις για το τι θα πρέπει να κάνει είναι οµοιογενείς;
Υπάρχει µια σχετική οµοιογένεια – οµοφωνία, αλλά από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες. Ο Ερσίν Τατάρ δεν µπορεί να απορρίψει οποιαδήποτε προοπτική στα πλαίσια του ΟΗΕ, διότι και η Άγκυρα έχει την αντίληψη ότι το Κυπριακό µπορεί να είναι πολύ πίσω στη σηµασία και στην ιεραρχία της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, όµως εξακολουθεί να είναι ένα ζήτηµα το οποίο µε κάποιον τρόπο θα πρέπει να συζητηθεί ανεξαρτήτως του τελικού αποτελέσµατος στα πλαίσια των Η.Ε.
Η τ/κ πλευρά λέει ότι έθεσε όρους για την κάθοδο της κας Κουεγιάρ -να µη θέσει θέµα οµοσπονδιακής λύσης και η περίοδος διορισµού να είναι για ένα εξάµηνο. Τα εννοούν αυτά ή τα λένε για εσωτερική κατανάλωση;
Υπάρχει η πτυχή της εσωτερικής κατανάλωσης. Υπάρχει όµως και το ζήτηµα ουσίας διότι η τ/κ δεξιά, ιδιαίτερα η δεξιά που εκφράζεται από τον Ερσίν Τατάρ, φαίνεται να ρέπει περισσότερο προς την άποψη ότι η οµοσπονδιακή λύση έχει πεθάνει το 2017 µετά το Κραν Μοντανά. Θεωρεί, λοιπόν, ότι η πολιτική νοµιµοποίηση της θέσης για δύο κράτη, ότι η «τδβκ» είναι δοµικό µέρος της Γαλάζιας Πατρίδας άρα και του τουρκικού γεωπολιτικού οράµατος στην Ανατολική Μεσόγειο, µπορεί να εµφανιστεί ως ζήτηµα διαπραγµάτευσης µόνο εφόσον αποτύχει η επόµενη και τελευταία -όπως υποστηρίζουν- πρωτοβουλία στο Κυπριακό.
Άρα οι µηχανισµοί που αναπτύσσει η τ/κ δεξιά, ίσως µε συνεννόηση µε την Άγκυρα, είναι να µη φέρει την ευθύνη για ένα νέο ναυάγιο ούτε η τ/κ πλευρά ούτε η Άγκυρα, ώστε αυτό να καταγραφεί µε τρόπο που να επιτρέπει το επόµενο χρονικό διάστηµα να προωθήσουν πιο διχοτοµικές θέσεις στο Κυπριακό.
Ποια αναµένεται να είναι η στάση της Άγκυρας στο θέµα των διαπραγµατεύσεων;
Η Άγκυρα θα προσπαθήσει να επιφέρει το επόµενο χρονικό διάστηµα, αν µπορέσει, κάποιες αλλαγές στο πλαίσιο, έτσι όπως τις εκφράζει και ο Ερσίν Τατάρ, όπως π.χ. η κυριαρχική ισότητα ή εν πάση περιπτώσει αλλαγές που να οδηγούν στο συµπέρασµα ότι µάλλον δεν θα πρόκειται για µια οµοσπονδιακή λύση, έτσι όπως άλλες τ/κυπριακές δυνάµεις την υποστηρίζουν.
Η άλλη αντίληψη ξεκινά από το σύνολο των κοµµάτων της κεντροαριστεράς µέχρι και την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά. Εκφράζεται κυρίως µέσα από το µεγαλύτερο κόµµα, το Ρεπουµπλικανικό Τουρκικό Κόµµα, που αντιλαµβάνεται ότι αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να ξεκινήσει σύντοµα, να είναι όσο το δυνατόν πιο περιεκτική, να έχει αρχή και τέλος και να οδηγήσει σε ουσιαστικό αποτέλεσµα, εξού και το ΡΤΚ π.χ. προχώρησε και στην επαναλειτουργία των επιτροπών του, οι οποίες θα ασχολούνται µε τις διαπραγµατεύσεις. Χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι το σύνολο της τ/κ κοινότητας έχει υψηλές προσδοκίες.
Όταν µιλούµε για λύση ∆∆Ο υπάρχει οµοιογενής αντίληψη για το περιεχόµενό της στα τ/κ κόµµατα που θέλουν τέτοια λύση;
Υπάρχει µια βασική γραµµή οµοφωνίας που είναι ουσιαστικά το µεγάλο ζήτηµα της διευθέτησης και της «οριστικής» εκδηµοκρατικοποίησης των σχέσεων της τ/κυπριακής κοινότητας µε την Τουρκία. Η οµοσπονδιακή λύση για τα κόµµατα της Αριστεράς που υποστηρίζουν διαχρονικά αυτή τη µορφή λύσης διασφαλίζει καταρχήν το ένα κράτος στην Κύπρο. Έχουν διαχρονικές θέσεις ενάντια στη διχοτόµηση, θεωρούν ότι η διχοτόµηση δεν θα είναι απλά µια λύση δύο κρατών, αλλά ότι προοπτικά θα οδηγήσει στην προτεκταριοποίηση των κατεχοµένων από την Τουρκία. Άρα το πρώτο πράγµα που οµοφωνούν αυτά τα κόµµατα είναι στο ένα κράτος.
Το δεύτερο είναι ότι η λύση οµοσπονδίας µπορεί να διασφαλίσει µια δηµοκρατική ισορροπία µε την Τουρκία, αλλά και να οδηγήσει στην αυτονόµηση των Τουρκοκυπρίων από την κηδεµονία της Άγκυρας.
Το τρίτο ζήτηµα στο οποίο φαίνεται να υπάρχει µια διαχρονική ιδεολογική οµοφωνία είναι το γεγονός ότι υπάρχει και το πεδίο αυτονοµίας και πολιτικής ισότητας µε την ε/κ κοινότητα. Μέσα από αυτό, τα αριστερά κόµµατα διαβλέπουν ότι µια οµοσπονδιακή λύση θα προσφέρει πεδία συνεργασίας µε τις αντίστοιχες πολιτικές δυνάµεις της Αριστεράς.
Όµως για να είµαστε ειλικρινείς και στα κόµµατα της Αριστεράς τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζεται διαφοροποίηση στο θέµα της οµοσπονδιακής λύσης και περισσότερο αυτή η αλλαγή επικεντρώνεται στην ένταση µε την οποία υπογραµµίζουν την ανάγκη αυτονόµησης και αυτοδιοίκησης των Τουρκοκυπρίων, τόσο ενώπιον της Άγκυρας, όσο και ενώπιον της ελληνοκυπριακής κοινότητας.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα των κινητοποιήσεων, ιδιαίτερα µετά το 2017, για οποιοδήποτε ζήτηµα προέκυπτε, ήταν το κωδικοποιηµένο σύνθηµα ότι δεν θέλουµε να γίνουµε προτεκτοράτο της Τουρκίας ή «ππάτσια» των Ελληνοκυπρίων.
Υπάρχει ενδεχόµενο να δούµε µια διαφοροποίηση των τουρκικών θέσεων;
Υπάρχει µια τέτοια πιθανότητα, αλλά αυτό θα το κρίνει το ίδιο το τραπέζι των διαπραγµατεύσεων εάν και εφόσον υπάρξει. Ο λόγος που υπάρχει αυτό το ενδεχόµενο είναι ότι η Άγκυρα δεν θα ξεκινήσει οποιαδήποτε διαπραγµάτευση χωρίς να ξέρει τις προοπτικές ολοκλήρωσής της και, το πιο στρατηγικό µέρος, ότι µε την ολοκλήρωση τής οποιασδήποτε πρωτοβουλίας, η ίδια δεν θα φέρει την ευθύνη για οποιοδήποτε ναυάγιο.
Υπάρχει µια ανακολουθία στο ότι από τη µια η τουρκική πλευρά διακηρύττει ότι θέλει λύση στο Κυπριακό και από την άλλη προβαίνει σε συνεχείς προκλήσεις στην Κύπρο το τελευταίο διάστηµα. Πώς το σχολιάζετε αυτό;
Αυτό δεν αποµακρύνεται από την ευρύτερη στρατηγική που ακολουθεί η Τουρκία, δηλ. στο πώς αντιµετωπίζει το Κυπριακό -ως ένα ζήτηµα ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο. Η στρατιωτικοποίηση πτυχών της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δεν γίνεται µόνο στο Κυπριακό. Οι κινήσεις της το τελευταίο χρονικό διάστηµα σε σχέση µε την Πύλα, σε σχέση µε την ουδέτερη ζώνη και το σχεδιασµό νέων στρατιωτικών υποδοµών στα κατεχόµενα κ.λπ., δεν είναι κάτι που βγαίνει εκτός της γενικής πολιτικής σε άλλα θέµατα στην περιφέρειά της. Κι αυτή είναι µια σταδιακή αλλαγή που υπάρχει από το 2016.
Υπάρχουν προοπτικές ενόψει των «προεδρικών» εκλογών του 2025 να δούµε ένα µέτωπο της τ/κυπριακής αντιπολίτευσης απέναντι στον Τατάρ;
Βεβαίως. Αυτό ήδη αρχίζει να οικοδοµείται σιγά-σιγά στα παρασκήνια της τ/κ κοινότητας. Ακόµα και προσωπικότητες ή οργανωµένα σύνολα που εντάσσονται στο χώρο της ευρύτερης τ/κ δεξιάς, φαίνεται ότι πλέον αντιδρούν δηµόσια και πιο έντονα και ξεκάθαρα ενάντια σε αυτή τη µορφή σχέσεων που εγκαθιδρύει ο Τατάρ µε τον Ερντογάν. Αυτού του είδους η ποδηγέτηση και κηδεµονία της Άγκυρας στην καθηµερινή ζωή των Τουρκοκυπρίων δηµιουργεί φυγόκεντρες δυναµικές και σε κάποια µέρη της δεξιάς.
Άρα την επόµενη χρονική περίοδο όταν θα εντατικοποιηθούν και οι διαβουλεύσεις και η αντιπαράθεση για την επόµενη εκλογική µάχη του 2025 δεν πρέπει να αποκλείουµε καθόλου ένα ευρύτερο µέτωπο της τ/κ αντιπολίτευσης είτε στον πρώτο είτε στον δεύτερο γύρο των εκλογών που να συµπεριλαµβάνει δυνάµεις που ίσως να µην περιµένουµε ότι θα τις δούµε µαζί, από την κεντροαριστερά µέχρι και την κεντροδεξιά.
Η οποιαδήποτε εξέλιξη στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα επηρεάσει το Κυπριακό;
Μοιραία σε κάποια φάση θα διασυνδεθεί. Στο αρχικό όµως στάδιο, κυρίως από πλευράς Άγκυρας, φαίνεται να υπάρχει µια τάση να µη διασυνδεθούν µε το Κυπριακό. Αν θα το πετύχει αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, µεταξύ των οποίων και η πολιτική του ελληνικού κράτους, αλλά και από τις συγκυρίες που θα επικρατήσουν στο επόµενο χρονικό διάστηµα σε σχέση µε το Κυπριακό.
Δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα Διάλογος στις 14 Ιανουαρίου 2024
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ 