«… Οι Τούρκοι της Κύπρου αποτελούν ένα πλήρως συνειδητοποιημένο, όσον αφορά τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματά του, αρμονικό, εργατικό και εποικοδομητικό στοιχείο της γείτονος και συμμάχου Κυπριακής Δημοκρατίας. Πιστεύουμε και ελπίζουμε ειλικρινά ότι οι κύπριοι αδελφοί μας, στο πλαίσιο του κυπριακού κράτους, θα μπορέσουν, μέσα σε κλίμα ηρεμίας, να προχωρήσουν στον δρόμο της ευημερίας και της ευτυχίας.»
Απόσπασμα από το μήνυμα του κυρίου Cemal Gürsel από την εφημερίδα «Milli Birlik» στις 22 Δεκεμβρίου 1960.
Ακολουθεί μετάφραση στα ελληνικά αποσπάσματος από το τελευταίο άρθρο του Kutlu Adalı που δημοσιεύθηκε δύο μέρες πριν από τη δολοφονία του στις 6 Ιουλίου 1996.
Το 2001 η καθηγήτρια Ιστορίας Nilgün Orhon εργαζόταν ήδη για 10 χρόνια στην εκπαίδευση. Ο πατέρας της πέθανε στον πόλεμο του 1974. Ο θείος της ήταν ο Alper Orhon ένας από τους πρωταγωνιστές της προσπάθειας ανοικοδόμησης στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα μετά το 1974 και γνωστή προσωπικότητα της σοσιαλδημοκρατίας. Η Nilgün Orhon όπως και πολλοί συνάδελφοι της εκπαιδευτικοί, ήταν ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη και έντονα δραστηριοποιημένη στην υπόθεση της ειρήνης στην Κύπρο. Αρθρογραφούσε συχνά στην εφημερίδα Avrupa. Το κείμενο της με τίτλο “Γράμμα στην μπουκάλα” (Şişedeki Mektup) δημοσιεύθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2001 και έμελλε να γίνει ένα από εκείνα τα «πολιτικά σημεία σταθμός» στην εξεγερσιακή κατάσταση που βίωνε τότε η Τουρκοκυπριακή κοινότητα.
Το πρωτοσέλιδο της Yeni Düzen στις 8 Ιουλίου 1996, το οποίο ανακοινώνει τη δολοφονία του Kutlu Adalı με τον τίτλο «Δεν θα σιωπήσουμε»
21 χρόνια μετά…
Στις 6 Ιουλίου 1996 δολοφονήθηκε ο δημοσιογράφος Kutlu Adalı έξω από το σπίτι του.
Ο Adalı ήταν ένας από τους συνεπέστερους διανοούμενους-υπερασπιστές της ανάδειξης της κυπριακής ταυτότητας των Τουρκοκυπρίων μετά το 1974. Όπως πολλοί άλλοι, έτσι και ο Adalı βρέθηκε κοντά στους κύκλους της ΤΜΤ στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1960. Όμως η διχοτόμηση του 1974 και νέα πραγματικότητα των Τουρκοκυπρίων, επηρέασαν ριζικά τόσο τις ερευνητικές, όσο και τις ευρύτερες πολιτιστικές του αναζητήσεις.
Η δολοφονία του μπορεί να ερμηνευθεί και ως ένα από τα θλιβερότερα επεισόδια της πόλωσης ανάμεσα στους υποστηριχτές της αντίληψης ότι η Τουρκοκυπριακή κοινότητα ήταν μια προέκταση του τουρκικού έθνους και σε όσους επέμεναν να επανατοποθετούν την κοινότητα στον δικό της (κυπριακό) γεωγραφικό και πολιτισμικό χώρο.
Για πολλά χρόνια αρθρογράφος στην εφημερίδα Ortam και στη συνέχεια στην εφημερίδα Yeni Düzen, ο Adalı ανέπτυξε μέσα από τα κείμενα του μια ανοιχτή γραμμή αντιπαράθεσης ενάντια στην ιεραρχική σχέση Τουρκίας-Τουρκοκυπρίων. Επέκρινε την σχέση «μητέρας πατρίδας-μικρής πατρίδας» και έθεσε νέες γραμμές διεκδίκησης στην προσπάθεια «υποκειμενοποίησης» των Τουρκοκυπρίων και της πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής τους αυτονομίας. Μεταξύ άλλων αποκάλυψε τη δράση του τουρκικού παρακράτους… ίσως ένας από τους λόγους της δολοφονίας του.
Το τελευταίο κείμενο του Kutlu Adalı δημοσιεύθηκε στην Yeni Düzen στις 4 Ιουλίου 1996 με τον τίτλο «Η ράβδος και το πουλάρι».
Χαρακτηριστικό της κριτικής και αυτοκριτικής αντιμετώπισης της εξάρτησης που δημιουργούσε η Τουρκία, ένα απόσπασμα του κειμένου αναφέρει:
«Πρέπει να παραιτηθούμε από την πολιτική της ‘μητέρας πατρίδας – μικρής πατρίδας’. Στην ψυχή αυτής της πολιτικής υπάρχει το κρίμα, υπάρχει η ανικανότητα και το κλαψούρισμα, υπάρχει η επαιτεία και η τεμπελιά, υπάρχει η εκμετάλλευση, υπάρχει η ένδεια και η υποταγή, υπάρχουν χαστούκια στο πρόσωπο, σφαλιάρες και κλωτσιές, υπάρχει καταπίεση, πίπτει ράβδος, όμως δεν υπάρχει καθόλου χώρος για προσωπικότητα, για ταυτότητα, για περηφάνια και αξιοπρέπεια. Όταν ο άνθρωπος αποκοιμηθεί στη σχέση μητέρας-μικρής πατρίδας τότε δεν μπορεί να παράγει πολιτική, εξαφανίζεται η κουλτούρα και η κοινοτική του δομή, εξαφανίζονται οι δικοί του ιδιαίτεροι νόμοι, κανόνες και ρυθμίσεις, παραδίδεται στο νόμο της μητέρας πατρίδας…».
Η δολοφονία του Adalı σημοτοδότησε τέτοιες πολιτικές και ιδεολογικές εξελίξεις στην κοινότητα που δεν θα ήταν υπερβολή να σημειωθεί ότι αποτέλεσε τελικά και μια από τις αρχικές βάσεις δημιουργίας του κινήματος υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης, έτσι όπως εκφράστηκε μερικά χρόνια μετά με την ίδρυση της πλατφόρμας «Αυτή η χώρα είναι δική μας».
Το τελευταίο άρθρο του στην Yeni Düzen στις 4 Ιουλίου 1996
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Yeni Düzen στις 12 Ιουλίου 1979. Φιλοξενεί την είδηση της συνάντησης των συντεχνιών DEV-İŞ και ΠΕΟ με τίτλο «Ακόμα ένα θετικό βήμα στο δρόμο της ειρήνης».
Η εφημερίδα Yeni Düzen στις 12 Ιουλίου 1979 μεταφέρει την ειδηση για την ολοκλήρωση της διήμερης συνάντησης των συντεχνιών DEV-İŞ και ΠΕΟ, η οποία έγινε στο Λήδρα Πάλας στη Λευκωσία στις 10 και 11 Ιουλίου. Σύμφωνα με την είδηση η αντιπροσωπεία της DEV-İŞ έλαβε μέρος στη συνάντηση με επικεφαλής τον πρόεδρο της Χασαν Σαρίτζια και η ΠΕΟ με επικεφαλής τον Παύλο Δίγκλη. Ο Τουρκοκύπριος συνδικαλιστής στην εισαγωγική του ομιλία υπογράμμισε ότι η διήμερη συνάντηση είχε στόχο να εξετάσει το Κυπριακό πρόβλημα, καθώς και τα μεγάλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα των εργαζομένων. Παράλληλα στην ατζέντα της συνάντησης τέθηκαν θέματα ενίσχυσης των σχέσεων των δύο συντεχνιών, αλλά και η ανταλλαγή εκτιμήσεων για διεθνή προβλήματα. Στην ομιλία του περαιτέρω ο Σαρίτζια τόνισε ότι θα πρέπει να αναπτυχθούν κοινές δράσεις από τους Κύπριους για τα θέματα που τους αφορούν, ενώ ανέφερε συγκεκριμένα ότι «Εάν θέλουμε μια ολοκληρωτικά ανεξάρτητη Κύπρο, τότε πρέπει να επιταχύνουμε τον ανοιχτό μας αγώνα ενάντια στους σοβινιστικούς κύκλους».
Η διακήρυξη του τουρκοκυπριακού συνδικαλιστικού κινήματος με τίτλο «Όχι στο πακέτο της οικονομικής καταστροφής», με την οποία ανακοινώνεται η έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων ενάντια στα μέτρα Οζάλ. Από την εφημερίδα Yeni Düzen, 4 Ιουλίου 1986.
Η πρώτη πιο σοβαρή και ολοκληρωμένη προσπάθεια εισαγωγής νεοφιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα, έγινε από τον Πρωθυπουργό της Τουρκίας, Τουργκούτ Οζάλ, το καλοκαίρι του 1986. Με αφορμή το αίτημα Έρογλου για παραχώρηση 12 δισεκατομμυρίων τουρκικών λιρών από την Άγκυρα, ο Οζάλ προχώρησε στον καταρτισμό ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αλλαγής του οικονομικού μοντέλου των κατεχομένων, στα πρότυπα των γνωστών αποφάσεων της 24ης Ιανουαρίου 1980 που ουσιαστικά εμβάθυναν τη νεοφιλελεύθερη στροφή της τουρκικής οικονομίας.
Στις 9 Οκτωβρίου 1965 κατά τις πρωϊνές ώρες, η 5χρονη Τουρκοκύπρια Ίντζιε Ντερβίς (İnce Derviş) έχασε τη ζωή της από την επιδημία διφθερίτιδας. Βρισκόταν στο τουρκοκυπριακό νοσοκομείο Λευκωσίας από τις 4 του ίδιου μήνα, αλλά τελικά δεν ήταν εφικτή η βελτίωση της υγείας της. Η μικρή Ίντζε καταγόταν από το χωριό Μαρί και ζούσε στους τουρκοκυπριακούς θύλακες της περιόδου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το πιο πάνω δημοσίευμα της εφημερίδας Halkın Sesi αναφέρει ότι η αύξηση των περιστατικών διφθερίτιδας παρατηρήθηκε και σε χωριά όπως η Αλαμινός, το Πέργαμος, η Κοφίνου και η Γαλάτια. Δηλαδή σε περιοχές που ήταν ενταγμένες στους αποκλεισμένους τουρκοκυπριακούς θύλακες της περιόδου των διακοινοτικών ταραχών.
Το πιο πάνω απόσπασμα από την τουρκοκυπριακή εφημερίδα Zafer, προβάλλει την εξής είδηση: «Η συντεχνία των Τουρκοκύπριων Δασκάλων Δημοτικής Εκπαίδευσης κατά την έκτακτη της συνεδρία την προηγούμενη Πέμπτη αποφάσισε ομόφωνα την έγκριση του ‘σχεδίου αντίστασης’ που πρότεινε το εκτελεστικό συμβούλιο και με αυτό τον τρόπο άρχισε τον πρώτο δραστικό αγώνα μέσα στην κοινότητα ενάντια στην αδικία. Στη φωτογραφία είναι οι δάσκαλοι που λένε ΝΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ». Η συγκεκριμένη είδηση, τη συγκεκριμένη περίοδο από την εν λόγω εφημερίδα, αποκτά μια πολυδιάστατη σημασία για την κυπριακή ιστορία.
Το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Ortam στις 9 Σεπτεμβρίου 1995. Κάτω δεξιά υπάρχει μια μικρή εισαγωγή του άρθρου του Mustafa Akıncı.
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η μετάφραση άρθρου του Mustafa Akıncı με τίτλο «Τι μας απέμεινε για ενσωμάτωση;», το οποίο δημοσιεύθηκε στην τουρκοκυπριακή εφημερίδα Ortam στις 9 Σεπτεμβρίου 1995. Το άρθρο είναι χαρακτηριστικό της εποχής και των σχέσεων μεταξύ Τουρκοκυπριακής κοινότητας και Τουρκιάς. Γράφτηκε σε μια συγκυρία κατά την οποία ο Demirel – τότε Πρόεδρος της Τουρκίας – επιδίωκε να συνεχίσει την αντίληψη Özal περί μιας νεοφιλελεύθερης ενσωμάτωσης των κατεχόμενων με την τουρκική αγορά. Όντως στη συγκεκριμένη περίοδο έγιναν πολλές προσπάθειες για μια περαιτέρω ενσωμάτωση, χωρίς ωστόσο να υλοποιούν όλες το σκοπό τους. Εξέλιξη που εξαρτήθηκε εν πολλής τόσο από τις τουρκοκυπριακές αντιδράσεις, όσο και από την πορεία ανάπτυξης της ίδιας της τουρκικής οικονομίας. Στο κείμενο του, ο Akıncı, περιγράφει με «ειρωνικούς τόνους» τη δομική εξάρτηση της κοινότητας από την Τουρκία και με τρόπο που να φέρνει στην επιφάνεια χαρακτηριστικές στιγμές της κοινωνικής εξέλιξης των Τουρκοκυπρίων στη μετά του 1974 εποχή.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ 