Νέα πεδία απεξάρτησης από τη βαριά σκιά της Άγκυρας με πολιτικές οικονομικής συνεργασίας
Η πλήρης σύνδεση της εκτελεστικής εξουσίας µε το Κόµµα Εθνικής Ενότητας είναι αποτέλεσµα του καθεστώτος κηδεµονίας και των παρεµβάσεων της Άγκυρας.
Μια πολύ µεγάλη µερίδα της τ/κ κοινότητας δεν επιθυµεί ούτε να γίνει µειονότητα στην Κυπριακή ∆ηµοκρατία, αλλά ούτε να προσαρτηθεί στην Τουρκία.
Η διχοτοµική δοµή στην Κύπρο, είτε αναπαράγει προϋπάρχουσες εστίες διαφθοράς, είτε δηµιουργεί και ενισχύει νέες.
Το Κυπριακό αποτελεί αναπόσπαστο µέρος των κοινωνικών σχέσεων. Συνεπώς σε συνθήκες όπως οι σηµερινές όπου δεν φαίνεται ελπίδα για σύντοµη λύση του Κυπριακού, οι αντιδράσεις αν και υπάρχουν δεν µπορούν να αναπτυχθούν πλήρως.
Άρα είναι πιο αδύνατες ως προς την αποτελεσµατικότητά τους. Θα µπορούσαµε να υποστηρίξουµε ότι η τουρκοκυπριακή αντιπολίτευση αυτή την περίοδο βρίσκεται σε µια κατάσταση που µε πολιτικούς όρους εκφράζει συλλογικό «µαράζι» λόγω των πολλαπλών αδιεξόδων.
Αυτό υποστηρίζει ο Νίκος Μούδουρος, λέκτορας στο Τµήµα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή».
Εκτιµά ακόµα πως η Κυπριακή ∆ηµοκρατία θα µπορούσε να συγκροτήσει πολιτικές προσανατολισµένες περισσότερο στην οικονοµική συνεργασία των δύο κοινοτήτων και στη διάνοιξη νέων πεδίων σχετικής απεξάρτησης από τη βαριά οικονοµική σκιά της Άγκυρας.
Συνέντευξη στη Νίκη Κουλέρμου
Αυτή την περίοδο παρατηρείται μια οξεία πολιτική και οικονομική κρίση στα κατεχόμενα. Πού την αποδίδετε και πού νομίζετε θα οδηγήσει;
Η σημερινή κρίση μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένδειξη πτυχών της δυσλειτουργίας και σήψης των δομών εξουσίας στα κατεχόμενα. Είναι σύμπτωμα της δομικής ενσωμάτωσης της Κύπρου με την Τουρκία και της μεταφοράς των κρατικών δομών από την Άγκυρα στα κατεχόμενα. Η πιο επιφανειακή και συνεπώς πιο φανερή έκφρασή της είναι η αντιπαράθεση κύκλων της μαφίας με κύκλους της εξουσίας Ερντογάν. Λόγω του ότι σε αυτό το δίκτυο εξουσίας εμπλέκονται και τουρκοκυπριακοί οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες, ο αντικατοπτρισμός της κρίσης είναι πιο έντονος στα κατεχόμενα.
Τουλάχιστον στη βάση των σημερινών εξελίξεων, η επίλυση αυτού του είδους της κρίσης δεν φαίνεται καθόλου εύκολη. Αντίθετα, η χαοτική κατάσταση έχει προκαλέσει πολιτικά κενά στα οποία μεγάλα μέρη της κοινωνίας αντιδρούν με τη μορφή της απαξίωσης και της εντατικοποίησης της αποξένωσης. Είναι και αυτό ένα νέο στάδιο στην ένταση μεταξύ Τουρκοκυπρίων – Άγκυρας. Το ενδεχόμενο πρόωρων «εκλογών» παραμένει ανοιχτό, όπως ανοιχτό παραμένει και το ερώτημα εάν οι επόμενες εκλογές θα καλύψουν το πολιτικό κενό.
Οι μεθοδεύσεις του Τατάρ να συνδέσει τη λειτουργία του ψευδοκράτους με το συνέδριο του κόμματός του αποτελούν συνέχεια της χειραγώγησης των δημοκρατικών ελευθεριών και της παρέμβασης της Τουρκίας στην πολιτική ζωή της τ/κ κοινότητας;
Από το 1975 και μετά η τουρκοκυπριακή κοινότητα λειτουργεί στα πλαίσια ενός ιδιότυπου, λόγω της κατοχής, κοινοβουλευτικού συστήματος. Επομένως ως ένα βαθμό η ταύτιση της εκτελεστικής εξουσίας με τα κόμματα και τη μεταξύ τους εκλογική ισορροπία, μπορεί να θεωρηθεί απότοκο του κοινοβουλευτικού συστήματος.
Όμως είναι πολύ περισσότερη η ταύτιση της εκτελεστικής εξουσίας με τις εσωτερικές ισορροπίες του Κόμματος Εθνικής Ενότητας, όχι μόνο εξαιτίας του κοινοβουλευτικού συστήματος, αλλά κυρίως λόγω του χαρακτήρα, της ιδεολογίας και της θέσης που έχει το συγκεκριμένο κόμμα στις δομές εξουσίας της κατοχής. Είναι το ιδρυτικό κόμμα των παράνομων δομών εξουσίας.
Είναι το πολιτικό κόμμα που ανέλαβε αρχικά την οργάνωση των επιχειρηματικών συμφερόντων στο πλαίσιο εξουσίας που δημιούργησε η διχοτόμηση του 1974. Ιδιαίτερα του εμπορικού κεφαλαίου.
Πέραν αυτών, σήμερα το κόμμα της τουρκοκυπριακής δεξιάς θέλει να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της τοπικής εκπροσώπησης της αποικιακού τύπου πολιτικής που εφαρμόζει η κυβέρνηση Ερντογάν στα κατεχόμενα. Έχει συνεπώς ευκολότερες διασυνδέσεις με αντίστοιχους κύκλους στην Τουρκία και είναι πιο εκτεθειμένο στις αναταράξεις και τις επιρροές που ασκούν τέτοιες εξελίξεις.
Επομένως θα μπορούσαμε να σημειώσουμε ότι η πλήρης σύνδεση της λειτουργίας της εκτελεστικής εξουσίας με το Κόμμα Εθνικής Ενότητας είναι αποτέλεσμα του καθεστώτος κηδεμονίας που δημιούργησε τον συγκεκριμένο τύπο κοινοβουλευτικού συστήματος, αλλά και των πιο περιεκτικών παρεμβάσεων της Άγκυρας.
Οι αντιδράσεις των προοδευτικών τουρκοκυπριακών κομμάτων και δυνάμεων στην προσπάθεια «ώσμωσης» της τ/κ κοινότητας από την Τουρκία έφεραν αποτέλεσμα;
Το κοινωνικό κίνημα των Τουρκοκυπρίων έχει μια ιστορική διάσταση που εντοπίζεται μεταξύ πολλών άλλων στην αντοχή του μέσα στο χρόνο και στην επαναφορά βασικών διεκδικήσεων και μοτίβων αναλόγως των πολιτικών και οικονομικών συγκυριών.
Κεντρικός πυρήνας ήταν και παραμένει η έκφραση της αγωνίας για το μέλλον της κυπριακής ταυτότητας και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των Τουρκοκυπρίων ως μια κυπριακή κοινότητα. Βεβαίως αυτός ο κεντρικός πυρήνας συνδέεται με πολλά και σύνθετα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα σε αντιπαράθεση με την Άγκυρα.
Όμως είναι γεγονός ότι η αποτελεσματικότητα των αντιδράσεων των Τουρκοκυπρίων σε μεγάλο βαθμό συνδέεται με την πορεία της επίλυσης του Κυπριακού. Εξαιτίας του κοινωνικο-οικονομικού πλαισίου μέσα στο οποίο λειτουργούν αυτές οι δυνάμεις, οι αντιδράσεις τους εντείνονται, οργανώνονται ή οπισθοχωρούν αναλόγως της προοπτικής επίλυσης του Κυπριακού. Γιατί το Κυπριακό αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των κοινωνικών σχέσεων.
Συνεπώς σε συνθήκες όπως οι σημερινές όπου δεν φαίνεται έντονη η ελπίδα για σύντομη λύση του Κυπριακού, οι αντιδράσεις αν και υπάρχουν δεν μπορούν να αναπτυχθούν πλήρως. Άρα είναι πιο αδύνατες ως προς την αποτελεσματικότητά τους. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η τουρκοκυπριακή αντιπολίτευση αυτή την περίοδο βρίσκεται σε μια κατάσταση που με πολιτικούς όρους εκφράζει συλλογικό «μαράζι» λόγω των πολλαπλών αδιεξόδων.
Με αφορμή τα ροζ βίντεο που κυκλοφόρησαν σε βάρος πολιτικών κάποιοι υποστηρίζουν ότι και οι δύο κοινότητες είναι το ίδιο βυθισμένες στη διαφθορά, απόδειξη κοινής κουλτούρας. Συμφωνείτε;
Η διαφθορά θα πρέπει να είναι τόσο ζήτημα έρευνας, όσο και ζήτημα μιας ανοιχτής δημοκρατικής συζήτησης για τις επιπτώσεις της και στις δύο κοινότητες. Από την άλλη όμως, θα ήταν άδικο να καταταχθεί η διαφθορά ως το βασικό γνώρισμα της κοινής κυπριακής κουλτούρας των δύο κοινοτήτων. Ωστόσο, είναι γεγονός ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα βιώνεται με ένταση και στις δύο κοινότητες.
Ο τρόπος που λειτουργεί και οι αιτίες που εμφανίζεται παραπέμπουν περισσότερο σε μια άλλη κοινή διάσταση των δύο κοινοτήτων, παρά στη διάσταση της κουλτούρας. Για να αποκαλυφθούν με συγκροτημένο και περιεκτικό τρόπο όλες οι διαστάσεις της διαφθοράς, θα πρέπει να γίνει επικέντρωση, μεταξύ πολλών άλλων, και στην υλική και πολιτική διάσταση της κατοχής.
Η κατοχή και διαίρεση της Κύπρου τελικά δημιούργησαν ένα πολύ συγκεκριμένο υλικό πεδίο πάνω στο οποίο συγκροτήθηκαν και εκφράστηκαν, πολιτικά, πολλά και διαφορετικά συμφέροντα. Με λίγα λόγια η κατοχή στην Κύπρο, όπως ισχύει και σε άλλες περιπτώσεις ιστορικά, δημιούργησε το «δικό της σύστημα».
Μερικά από τα συμφέροντα που εμφανίστηκαν εντός του κατοχικού συστήματος αναπαράγονται ακριβώς λόγω της ύπαρξης της συγκεκριμένης υλικής και δομικής διάστασης.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα τουλάχιστον για την τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι ο τρόπος που λειτούργησε από το 1974 το περιουσιακό καθεστώς και η χρηματοδοτική παρέμβαση της Άγκυρας.
Επομένως, η αναπαραγωγή της διχοτομικής δομής στην Κύπρο, είτε αναπαράγει προϋπάρχουσες εστίες διαφθοράς, είτε δημιουργεί και ενισχύει νέες. Χωρίς βεβαίως να νοηθεί ότι το πρόβλημα της διαφθοράς μπορεί να επιλυθεί ολοκληρωτικά με την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Γιατί το πρόβλημα αυτό συνδέεται και με τα διαφορετικά μοντέλα συσσώρευσης και οικονομικής ανάπτυξης που επικρατούν στην Κύπρο.
Κάποιοι πολιτικοί της τ/κ Αριστεράς τονίζουν με κάθε ευκαιρία ότι χωρίς κοινές κινητοποιήσεις των λαϊκών μαζών θα απομακρύνεται όλο και περισσότερο η προοπτική λύσης ΔΔΟ. Πόσο αξιοποιείται αυτή η προσέγγιση ευρύτερα από τις δυνάμεις που επιδιώκουν λύση;
Αυτή η προσέγγιση έχει εκφραστεί ιστορικά από την Αριστερά και στις δύο κοινότητες. Το καθοριστικό βήμα όμως θα πρέπει να συμπεριλάβει και νέα είδη κοινών κινητοποιήσεων, όπως για παράδειγμα η αναζήτηση οικονομικών συνεργασιών. Αυτό βεβαίως θα πρέπει να συμπεριλάβει και συγκροτημένες πολιτικές από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερα για στήριξη των Τ/κ από την Κ. Δηµοκρατία
Είναι ορθή η εντύπωση ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έκανε ό,τι μπορούσε για να δώσει στήριξη στους Τουρκοκύπριους πολίτες, ως πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας, έναντι της πολιτικής και οικονομικής εξάρτησής τους από την Τουρκία;
Μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερα, ιδιαίτερα εάν ληφθεί υπόψιν ότι μια πολύ μεγάλη μερίδα της τουρκοκυπριακής κοινότητας δεν επιθυμεί ούτε να γίνει μειονότητα στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά ούτε και να προσαρτηθεί στην Τουρκία.
Επομένως στο σημείο αυτό εισέρχεται και πάλι το στοιχείο της πολιτικής ισότητας, αλλά με τρόπο που να θέτει τις βάσεις αυτονόμησης της κοινότητας από την Τουρκία.
Στην εξέλιξη του Κυπριακού μετά το 1974 εντοπίζουμε το εξής ενδιαφέρον: Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1990 το μεγαλύτερο μέρος των εμπορικών σχέσεων (εισαγωγών και εξαγωγών) των Τουρκοκυπρίων δεν ήταν με την Τουρκία, αλλά με άλλες χώρες κυρίως ευρωπαϊκές. Από τα μέσα της δεκαετίας του ‘90 και μετά, εξαιτίας διαφορετικών εξελίξεων η ισορροπία άλλαξε, με αποτέλεσμα η Τουρκία να είναι ολοκληρωτικά κυρίαρχη στο εμπορικό ισοζύγιο.
Σε αυτό το δίλημμα η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να συγκροτήσει πολιτικές προσανατολισμένες περισσότερο στην οικονομική συνεργασία και στη διάνοιξη νέων πεδίων σχετικής απεξάρτησης από τη βαριά οικονομική σκιά της Άγκυρας.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ 