Από τις 10 έως τις 14 Μαρτίου 2014, πραγματοποιήθηκε η 5η σύνοδος του τουρκοκυπριακού Συμβουλίου Εκπαίδευσης (Eğitim Şurası). Το συγκεκριμένο σώμα, το οποίο λειτουργεί ως συμβουλευτικό προς την εκτελεστική εξουσία για ζητήματα παιδείας, συνήλθε με πρωτοβουλία του Μουσταφά Αραμπατζίογλου (υπουργού παιδείας) υπό το βάρος των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η τουρκοκυπριακή εκπαίδευση σήμερα. Το ευρύτερο ιδεολογικο-πολιτικό πλαίσιο της περιόδου και οι προσανατολισμοί των συμμετεχόντων, ήταν τελικά βασικοί παράγοντες καθορισμού του περιεχομένου των αποφάσεων του συμβουλίου. Στο σημείο αυτό άλλωστε εντοπίζεται η πολύ σημαντική δυναμική που καταγράφεται στην Τουρκοκυπριακή κοινότητα και ιδιαίτερα στους κόλπους του οργανωμένου κινήματος των δασκάλων, καθηγητών και ακαδημαϊκών.
Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι το εν λόγω συμβούλιο συνήλθε ακόμα 4 φορές τα τελευταία 40 χρόνια. Το 1975, το 1991, το 1995 και το 2005. Η ιδιαιτερότητα της συνόδου του 2014, εκτός από τις αποφάσεις, βρίσκεται και στη πλατιά συμμετοχή που έφτασε τα 286 άτομα από εκπροσώπους όλων των τομέων της εκπαίδευσης, ενώ για πρώτη φορά το 24% ήταν ακαδημαϊκοί. Οι 11 επιτροπές του συμβουλίου ενέκριναν συνολικά 419 αποφάσεις, τις οποίες ο υπουργός παιδείας είναι υποχρεωμένος να παρουσιάσει στο υπουργικό συμβούλιο μέσα σε 15 μέρες και εάν υιοθετηθούν θα πρέπει να δημοσιευτούν στην επίσημη εφημερίδα.
Μερικές από τις σημαντικότερες αποφάσεις του συμβουλίου έχουν ως εξής:
- Ενίσχυση του ρόλου δασκάλων, καθηγητών και μαθητών στη διοίκηση των σχολικών μονάδων.
- 11χρονη συνεχής υποχρεωτική εκπαίδευση.
- Αλλαγή της διδακτέας ύλης της κυπριακής ιστορίας με τρόπο που να υπηρετεί την ειρήνη, τη συμβίωση και την ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού. Επαφές με την Ελληνοκυπριακή κοινότητα για να γίνει κοινή προσπάθεια στο εν λόγω θέμα.
- Υποχρεωτική διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως ξένης σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης με στόχο την ειρήνη, τη συμβίωση και τη δημιουργία συνθηκών ομοσπονδιακής λύσης του Κυπριακού προβλήματος. Στο ίδιο πλαίσιο, αναγνώριση της τουρκικής, ελληνικής και αγγλικής γλώσσας, ως των επίσημων γλωσσών της Κύπρου. Επαφές με την Ελληνοκυπριακή κοινότητα για να γίνει κοινή προσπάθεια στο θέμα αυτό.
- Κατάργηση του υποχρεωτικού μαθήματος των θρησκευτικών από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
- Κατάργηση του όρκου.
- Κατάργηση της Θεολογικής Σχολής Χαλά Σουλτάν.
- Μεταφορά των κονδυλίων που χρησιμοποιούνται για χτίσιμο νέων τζαμιών και άλλων θρησκευτικών υπηρεσιών προς την ενίσχυση της υποδομής της παιδείας.
Η συγκεκριμένη παράθεση μερικών αποφάσεων του συμβουλίου με το λεκτικό που χρησιμοποιούν τα έγγραφα που δημοσιοποιήθηκαν, δεν είναι τυχαία. Όπως γίνεται κατανοητό, το περιεχόμενο τους δεν έχει καμιά σχέση με την «αποψιλωμένη» έννοια της πολυπολιτισμικότητας στη βάση της οποίας σχολίασαν τις αποφάσεις αυτές ορισμένοι παράγοντες στην Ελληνοκυπριακή κοινότητα. Αντίθετα, η συμβουλευτικού χαρακτήρα αποφάσεις της τουρκοκυπριακής συνόδου έχουν μια σαφέστατη ιδεολογική διάσταση και υπογραμμίζουν μια πολύ συγκριμένη πολιτική βούληση για την ομοσπονδιακή επίλυση του Κυπριακού. Με λίγα λόγια, μέσα από τις αποφάσεις διακρίνεται η θέληση ενός τμήματος της Τουρκοκυπριακής κοινότητας να διεκδικήσει την προετοιμασία των συνθηκών για δημιουργία της κυπριακής ομοσπονδίας μέσα από ένα στρατηγικό πλαίσιο όπως είναι η παιδεία. Μάλιστα λαμβάνοντας υπόψη το χαρακτήρα των πρωταγωνιστών της συνόδου, όπως τα συνδικάτα των Τουρκοκύπριων δασκάλων και καθηγητών, εύκολα κάποιος διακρίνει τη διάθεση για πολιτική αντιπαράθεση. Χαρακτηριστικά, κατά την ομιλία του Έρογλου οι οργανωμένοι εκπαιδευτικοί ύψωσαν πινακίδες στις οποίες αναγραφόταν η φράση «δε θέλουμε εκπαίδευση εχθρική προς την ειρήνη».
Όμως η μεγάλη εικόνα και ανεξαρτήτως εάν τελικά θα υλοποιηθούν οι αποφάσεις του συμβουλίου, παραπέμπει προς μια σημαντική κατεύθυνση: Τη διαχρονική αντιπαράθεση μέρους της Τουρκοκυπριακής κοινότητας με την Τουρκία γύρω από το θέμα της προστασίας της κοινοτικής ύπαρξης, προσπάθεια που ολοκληρώνεται με την επίλυση του Κυπριακού. Συνεπώς αυτή η αντιπαράθεση δεν είναι καθόλου ανεξάρτητη από την Ελληνοκυπριακή κοινότητα, η οποία όπως φαίνεται από τις αποφάσεις του συμβουλίου, μεταβάλλεται σε «συνομιλητή» της διατήρησης-προστασίας της κυπριακής διάστασης της τουρκοκυπριακής ταυτότητας.
Οι συγκεκριμένες προσπάθειες των Τουρκοκυπρίων φαίνεται να απορρίπτουν τόσο την αντίληψη περί ανάγκης «εκπολιτισμού» τους ως «όχι καλών» Τούρκων, αλλά και ως «όχι καλών Μουσουλμάνων». Απορρίπτουν το αυταρχικό κεμαλικό-εθνικιστικό πλαίσιο καθορισμού της τουρκικότητάς τους και την ίδια στιγμή το επίσης αυταρχικό ισλαμικό-συντηρητικό πλαίσιο περιορισμού της κοσμικότητάς τους. Οι αποφάσεις του συμβουλίου λοιπόν, στρέφονται ταυτόχρονα εναντίον όλων των «έξωθεν» επιδιώξεων για πολιτικό και ιδεολογικό μετασχηματισμό, ο οποίος εμποδίζει την ομοσπονδιακή επανένωση της Κύπρου και επομένως τη μετατροπή της κοινότητας ως δρώντα στην κυπριακή ιστορία.
Τελικά, οι αποφάσεις του συμβουλίου σηματοδοτούν μια νέα πολιτική μάχη. Είναι ένα ακόμα στάδιο στο ευρύτερο περιβάλλον των αντιπαραθέσεων έτσι όπως κορυφώθηκε με τις μεγάλες κινητοποιήσεις του 2011. Πότε οργανωμένα και μαζικά, πότε με εναλλακτικούς τρόπους διαμαρτυρίας, η κοινωνική δραστηριοποίηση ενός τμήματος της Τουρκοκυπριακής κοινότητας συνεχίζει να θέτει έντονα ερωτηματικά σε σχέση με το ρόλο της Τουρκίας στην κυπριακή ιστορία. Είναι σημαντικό ότι σε αυτή τη φάση τα ερωτήματα μπαίνουν από τους δάσκαλους και τους καθηγητές.
Νίκος Μούδουρος
ΑΝΑΤΟΛΙΚΟΤΕΡΑ 